Kumtor to jedno z największych złóż złota na świecie, zlokalizowane w środkowoazjatyckiej Republice Kirgiskiej. Złoże Kumtor, położone w górach Tien-Szan na wysokości 4000 metrów, zostało odkryte przez radzieckich uczonych w 1978 roku. Na terenie Kirgistanu znajduje się łącznie ponad 220 złotonośnych złóż, z których cztery uznaje się za unikatowe: Kumtor, Makmal, Dżherui i Taldy-Bułak. Trudna sytuacja polityczno-gospodarcza Kirgistanu po rozpadzie ZSRR wpłynęła na decyzję władz o dopuszczeniu do złoża Kumtor inwestora zagranicznego. Wybór padł na kanadyjską spółkę Cameco Corporation. W 1992 roku Kirgizi podpisali z Cameco umowę, powołując do istnienia spółkę Kumtor Gold Company. Początkowo udział Kirgistanu w wydobyciu złota w Kumtor miał wynosić 70%, zaś Kanadyjczyków – 30%. Kontrakt, który nie został poprzedzony przetargiem, nie znalazł pełnej akceptacji ekipy rządzącej. Budowa kopalni trwała trzy lata, by ostatecznie w 1997 roku rozpocząć wydobycie złota.
Od tego okresu umowa pomiędzy Kirgizami i Kanadyjczykami w sprawie złoża Kumtor była kilkakrotnie renegocjowana, zaś każdym kolejnym pertraktacjom towarzyszyły skandale korupcyjny na najwyższych szczeblach władzy kaukaskiej republiki. W 2002 roku doszło do połączenia Cameco z inną spółką wydobywczą – Centerra Gold, w wyniku czego kontrakt renegocjowano. Udział strony kirgiskiej w Centerra Gold został zredukowany do 33%. Dodatkowo, w 2003 roku Kirgizi sprzedali część swego pakietu, ograniczając udziały w kopalni złota do 17%. Nowe warunki umowy spotkały się z ostrą krytyką przeciwników urzędującego prezydenta Askara Akajewa.
Do renegocjacji warunków kontraktu wokół Kumtor przystąpiono ponownie w 2005 roku za prezydenta Bakijewa. Nowy prezydent był mniej otwarty na współpracę z instytucjami międzynarodowymi, co utrudniało pozyskiwanie kredytów zagranicznych w celu pokrycia corocznego deficytu budżetowego. W tej sytuacji, pod groźbą uchylenia koncesji kanadyjskiemu inwestorowi, podpisano nowy kontrakt, na mocy którego udziały Kirgistanu w kopalni Kumtor wzrosły do 33%. Zarówno rząd Akajewa, jak i Bakijewa był podejrzany o czerpanie nielegalnych zysków ze sprzedaży złota.
Renegocjacja kontraktu w 2014 roku (za prezydenta Atambajewa), pozwoliła na wzrost udziału Kirgistanu w Kumtor do 50%. Nowy kontrakt zawierał także klauzule, że po 2026 roku Kirgistan otrzyma prawo do zwiększenia swoich udziałów do 67%. W 2021 roku rząd prezydenta Dżaparowa nałożył na kanadyjskiego inwestora karę grzywny wielkości 3 mld USD i przejął kontrolę nad kopalnią złota. W tej sytuacji Centerra Gold skierowała sprawę do sądu arbitrażowego, by powstrzymać Kirgizów przed nacjonalizacją Kumtor.
Roszczeniowa postawa kirgiskiej elity rządzącej wobec kanadyjskiego inwestora – kilkukrotne renegocjacje warunków umowy czy groźby nacjonalizacji Kumtor – wynika z ogromnej wagi, jaką kopalnia złota ogrywa w gospodarce kraju. Kirgistan jest jednym z najbiedniejszych państw zarówno Azji Centralnej, jak i całego obszaru postradzieckiego z gospodarką opartą głównie na rolnictwie. Połowa dochodu narodowego generowana jest przez sektor usług, który opiera się na reeksporcie artykułów konsumpcyjnych z Chin do Rosji oraz Kazachstanu. Ważne źródło utrzymania ludności stanowi migracja zarobkowa. Poziom życia obywateli na tle pozostałej ludności regionu jest bardzo niski. W tej sytuacji kopalnia Kumtor stanowi strategiczne aktywo Kirgistanu i ma ogromny wpływ na gospodarkę kraju. Roczna produkcja ze złoża Kumtor wynosi przeciętnie 16 ton złota, kopalnia zatrudnia około 2700 pracowników oraz współpracuje z setkami lokalnych firm dostawczych, zatrudniających prawie 7000 osób. Szacuje się, że w ostatnich dwóch dekadach Kumtor generował około połowy całkowitej produkcji przemysłowej republiki i od 1/3 do ½ krajowego eksportu. Przynosząc do połowy wszystkich dochodów Republiki Kirgiskiej z eksportu towarów, Kumtor jest jednym z głównych źródeł wpływów walutowych; odgrywa więc kluczową rolę w utrzymaniu bilansu płatniczego.Udział Kumtoru w rocznych wpływach budżetowych Kirgistanu waha się w przedziale 5-10%. A zatem kopalnia złota jest kluczowym kanałem wspierania rozwoju społecznego republiki, w którym około połowy środków budżetu państwa przeznaczanych jest na edukację, opiekę zdrowotną, ubezpieczenia zdrowotne, ochronę socjalną i inne potrzeby społeczne. Środki finansowe wygenerowane z działalności Kumtoru przyczyniają się do utrzymania niemal powszechnego naboru do szkoły średniej i powszechnego dostępu do podstawowej opieki zdrowotnej, zmniejszając śmiertelność dzieci.