Przejdź do głównej treści

Historia Instytutu

Geneza dzisiejszego Instytutu Rosji i Europy Wschodniej niepodzielnie wiąże się z uruchomieniem w 2000 r. z inicjatywy prof. dra hab. Lucjana Suchanka specjalności rosjoznawczej w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. Pionierska dyscyplina, dostarczająca oglądu Rosji i krajów byłego ZSRR z perspektywy kulturoznawczej, literaturoznawczej, politologicznej, religioznawczej, filozoficznej czy historycznej, w roku następnym zaistniała jako odrębna oferta studiów w zakresie kulturoznawstwa na nowo powstałym Wydziale Studiów Międzynarodowych i Politycznych. W jego strukturze utworzono Instytut Studiów Regionalnych – jednostkę skupiającą specjalistów prowadzących badania nad kulturami poszczególnych części świata: Europy, Ameryki Północnej i Łacińskiej, Bliskiego i Dalekiego Wschodu oraz Rosji, którego pierwszym Dyrektorem, a zarazem pierwszym Kierownikiem powołanej w ramach ISR Katedry Rosjoznawstwa, został prof. Lucjan Suchanek. Obok czołowego przedstawiciela polskiej slawistyki, twórcy nowej orientacji w światowych badaniach nad rosyjską literaturą i kulturą – emigrantologii, interdyscyplinarny zespół jedynej wtenczas jednostki naukowo-dydaktycznej tego typu w Polsce współtworzyli: znawczyni twórczości Fiodora Dostojewskiego, kwestii totalitaryzmu oraz historii idei i problemów ideologii – prof. dr hab. Anna Raźny; mediewistka, autorytet w dziedzinie kultury bizantyjskiej, staroruskiej oraz prawosławia – dr hab. Hanna Kowalska-Stus (tytuł prof. 2009 r.); badaczka XIX-wiecznej literatury rosyjskiej oraz rosyjskiego teatru i dramatu – dr hab. Lidia Liburska (tytuł prof. 2009 r.); literaturoznawczyni, ekspert z zakresu rosyjskiej emigracji, ruchu dysydenckiego oraz zagadnień utopii i antyutopii – dr hab. Katarzyna Duda (tytuł prof. 2011 r.); badacz rosyjskich systemów kultury, mentalności i modernizmu – dr hab. Andrzej Dudek; historyk – dr hab. Mieczysław Smoleń (tytuł prof. 2011 r.); znawca rosyjskiej myśli politycznej i filozoficznej – dr Joachim Diec (tytuł prof. 2015 r.); badaczka rosyjskiej duchowości – mgr Lidia Macheta (stopień dr 2003 r.); oraz językoznawca – dr hab. Aleksy Awdiejew (tytuł prof. 2005 r.), koordynujący prace zespołu lektorów języka rosyjskiego. Równolegle do przeniesionych z IFW, kontynuowanych odtąd na kierunku kulturoznawstwo – specjalność rosjoznawstwo 5-letnich studiów magisterskich, wraz z inauguracją 1 października 2001 r. pierwszego roku akademickiego na WSMiP, zadebiutował program 2-letnich studiów drugiego stopnia w tej samej dyscyplinie.

Przełomowym momentem w historii naszej jednostki był rok 2004, w którym dotychczasowe katedry ISR przekształciły się w samodzielne instytuty – wśród nich Instytut Rosji i Europy Wschodniej. Funkcję Dyrektora wyodrębnionej jednostki w pierwszym roku jej działalności nadal sprawował prof. Lucjan Suchanek, w roku 2005 zaś Rada Instytutu stanowisko to powierzyła prof. Annie Raźny, która kierowała Instytutem przez dwie kadencje (2005-2012). Był to okres, na którym odbiły się kolejne reformy polskiego szkolnictwa wyższego, co pociągnęło za sobą stopniowe wygaszenie jednolitych studiów magisterskich i wprowadzenie dwustopniowego systemu kształcenia na kierunku kulturoznawstwo, specjalność rosjoznawstwo. Następcą prof. Raźny został wybrany prof. dr hab. Joachim Diec, który stanowisko to również piastował przez dwie kadencje (2012-2020). W tym czasie oferta dydaktyczna IRiEW poszerzyła się o kolejny prekursorski kierunek – uruchomione w roku akademickim 2015/2016 dwustopniowe studia eurazjatyckie. Natomiast studia rosjoznawcze, dotąd prowadzone w ramach kulturoznawstwa, od roku akademickiego 2017/2018 zyskały status osobnego kierunku studiów. W czerwcu 2020 r. Rada Instytutu na stanowisko Dyrektora IRiEW rekomendowała dr hab. Małgorzatę Abassy, prof. UJ – rusycystkę i iranistkę, badaczkę rosyjskiej inteligencji, znawczynię literatury i kultury rosyjskiej XIX w. oraz współczesnych systemów kultury, która z nominacji JM Rektora UJ objęła tę funkcję z początkiem września 2020 r.
Aktualnie pracownicy IRiEW nawiązują do nakreślonych przez propagatorów rosjoznawstwa kierunków badań, realizują na obu kierunkach studiów zindywidualizowaną metodę komunikacyjną nauki języka rosyjskiego autorstwa prof. Awdiejewa, eksplorują jednocześnie nowe – rosjoznawcze i eurazjatyckie – obszary badawcze.

Opracowanie: Dr Bartłomiej Brążkiewicz